Kabe’nin tavaf edilişinden sonra yapılacak en önemli işlemlerden biri de Safa ve Merve tepeleri arasında ki sa’ydır. Sa’y da yedi şavttan oluşmaktadır.
Sa’y ve Hervele
Sa’y Safa tepesinden başlayıp, Merve tepesinde son bulur. Safa’dan Merve’ye 4, Merve’den Safa’ya ise 3 şavt vardır. Sa’y yapılırken yeşil direkler arasında Hervele ile, yani insanın güçlü bir varlık olduğunu gösterecek şekilde vakar ve hızla geçerek koşulur. Safa tepesine gelindiğin de ise Kabe safa tepesinden selamlanır. Ksbe, aynen Hacer-ül esved’in selamlanması gibi, eller omuz hizalarını biraz geçecek şekilde açılarak selamlanır. Kabe’ye dönük olarak şu dua edilir; Şüphesiz Safa ve Merve Allah’ın işaretlerindendir. Kim Kabe’yi Hac veya Umre niyeti ile ziyaret ederse, bu iki tepeyi Tavaf etmesinde bir sakınca yoktur. Kim bir iyiliğe başkası zorlamadan sarılır ve onu kendiliğinden yaparsa, hiç şüpheniz bulunmasın ki, Allah iyiliklerin karşılığını veren ve her şeyi gerçekten de hakkıyla bilendir.
Bu duadan sonra Sa’y’a niyet edilir. Sa’y’in niyeti şöyledir:
“Ey Allah’ım, Safa ve Merve arasında, 7 şavt olmak üzere, senin rızan için Hac Sa’y’ı yapmak istiyorum. Onu bana kolay kıl ve benden kabul buyur.”
(Umre yapanlar, Umre Sa’y’ı için niyet ederler.)
Sa’y’ın 1. Şavtında Okunacak Dua:
Allah en büyüktür, Allah en büyüktür, Allah en büyüktür, Allah büyüklerin en büyüğüdür. Allah’a binlerce şükürler olsun, çünkü her türlü hamd ona yapılır. Her şeyden münezzeh olan Allah, azamet sahibidir. O’na gece gündüz, sonsuz hamd ederiz. Azamet sahibi Allah’tan başka güç ve kuvvet sahibi yoktur. Tek
olan Allah’ın kendisinden başka hiçbir ilah yoktur. O’nun ortağı da yoktur. Mülk ve iktidar O’nundur. Hamd O’nundur. O, diriltir ve öldürür. O kendisi, diridir ve hiç ölmez. Hayır da O’nun elindedir. O her şeye hakkıyla gücü yetendir. Ve dönüş de O’na olacaktır.
Sa’y’in 2. Şavtında Okunacak Dua:
Allah en büyüktür, Allah en büyüktür, Allah en büyüktür. Hamd sadece Allah’adır. Allah’dan başka hiçbir ilah yoktur. O Allah ki, yalnızca bir tekdir ve her şey kendisine muhtaçtır. Ve O Allah’ın, ne yoldaşı ne de çocuğu vardır. O’nun mülkünde ve iktidarında ortak olamaz ve olmaz. İşlerini yapması için de bir yardımcıya ihtiyacı da olmaz. Öyleyse, O Allah’ı en büyük bil ve öyle inan. Ey Allah’ım! Sen şüphesiz indirdiğin kitabında şöyle diyorsun: Bana dua edin, yalvarın, size hemen cevap verip karşılığını bahşedeyim. Rabbimiz, bize emrettiğin gibi sana gelip yalvarıyoruz: Bizi affeyle! Çünkü sen hiçbir zaman vaadine muhalefet etmezsin!
Sa’y’in 3. Şavtında Okunacak Dua:
Allah en büyüktür, Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Hamd sadece Allah’adır. Ey Rabbimiz! Bize nurunu tamamla. Bizi affeyle. Çünkü sen her şeyi yapmaya hakkıyla kadirsin. Ey Allah’ım! Senden hayrın hepsini istiyorum, erken olanını da geç olanını da istiyorum. Senden günahlarımın bağışlanmasını diliyorum. Ey merhametlilerin en merhametlisi, senden aynı zamanda rahmetini de diliyorum. Ey Rabbim! Beni bağışla, bana rahmet et. Kusurlarımı affet, bildiğin günahlarımı da sil. Çünkü sen, bizim bilmediğimizi bilensin. Şüphesiz ki sen izzet sahiplerinin en yücesi ve en şereflisisin.
Sa’y’in 4. Şavtında Okunacak Dua:
Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Hamd sadece Allah’adır. Allah’ım, ben senden senin bildiğin hayırları diliyorum. Senin bildiğin kötülüklerden de sana sığınıyorum. Ve senin bildiğin her şey için senden bağışlanma diliyorum. Çünkü bütün gayb alemini ve bizim bilmediğimizi her şeyi bilen yalnızca sensin. Allah’tan başka ilah yoktur. Ki O Allah, tek mülk ve iktidar sahibidir, tek gerçek olan Hak’tır ve Mübin-’dir. Muhammed de Allah’ın Rasulüdür. O da her şeyi doğru söyleyen ve vaadine güvenilendir. Ya Rabbi, beni İslâm ile idayetlendirdiğin gibi, beni ondan ayırma da. Beni Müslüman olarak vefat ettir.
Sa’y’in 5. Şavtında Okunacak Dua:
Allah en büyüktür, Allah en büyüktür, Allah en büyüktür. Hamd sadece Allah’adır. Sen her şeyden münezzehsin. Biz sana gereği gibi, senin hakkın olduğu gibi şükredemiyoruz. Seni sana layık olan şekliyle tenzih ederiz. Ey Allahım! Bize imanı sevdir. Onu gönüllerimize, kalplerimize nakşet! Bizi, küfürden, fasıklıktan, sana isyan etmekten tiksindir. Ve bizi doğru yola erenlerden eyle. Ey rabbim! Kalbimi aç, gönlümü genişlet. Ve işlerimi de kolay eyle.
Sa’y’in 6. Şavtında Okunacak Dua:
Allah en büyüktür, Allah en büyüktür, Allah en büyüktür. Hamd sadece Allah’adır. Tek olan Allah’tan başka ilah yoktur. Ki O Allah, vaadına sadıktır. Kuluna yardım eder. İslâm’a düşmanlık eden grupları da tek başına hezimete uğratır ve uğratmıştır da. Allah’tan başka ilah yoktur, O’ndan başkasına da ibadet ve kulluk etmeyiz. Kafirler hoş görmese de O’nun dini en doğru dindir. Ey Allah’ım! Bana hidayet ve takva diliyorum, af ve zenginlik diliyorum. Allahım, hamd sana mahsustur. Bunu dilimizle de söylüyoruz. Bu söylediğimiz ne güzeldir.
Sa’y’in 7. Şavtında Okunacak Dua:
Allah en büyüktür, Allah en büyüktür, Allah en büyüktür. O’nu büyüklerin en büyüğü olarak tekbirle anarım. Allah’a çok çok şükürler olsun. Allahım! Bize imanı sevdir. Onu gönlüme, kalbime nakşet! Beni, küfürden, fasıklıktan, sana isyan etmekten tiksindir. Ve beni doğru yola erenlerden eyle. Rabbim. Bana merhamet et, beni bağışla. Bana ikram et ve sadece senin bildiklerini de affeyle. Çünkü, bizim bilmediğimizi sen elbette biliyorsun. Ve sen hiç şüphe yok ki, ikram edenlerin, affedenlerin en izzetlisisin.
Bu şekilde 7. Şavttan sonra Sa’y Biter ve Dua Edilir:
Ey Rabbimiz! Bizden kabul buyur. Bize afiyet ver, bizi bağışla. Sana itaat etmekte ve şükretmekte bize yardım eyle. Senden başkasını bize vekil kılma. Tam ve kamil bir iman ve İslâm’a ulaşmamız için bize yardım et. Bizi, senin razı olacağın şekilde vefat ettir. Allah’ım! Bana acı, beni yaşattığın sürece, bende kalan isyanla ilgili her şeyden uzaklaşmama yardımcı ol. Allah’ım, bana acı ki, işe yaramaz boş işlerle uğraşmayı bana zor göreyim. Beni senin razı olacağın şeylerle rızıklandır, ey merhametlilerin en merhametlisi olan Allah’ım.
Sa’y’ın bitiminden sonra iki önemli durum vardır.
1- İfrad ve Kıran Haccı yapanlar, ihramdan çıkmazlar. İfrad Haccı yapanın, yapmış olduğu bu sa’y, ziyaret tavafının sa’y’ı; Hacc-ı Kıran yapanın sa’y’ı da Umre’nin sa’y’ı olmuş olur. Hacc-ı Kıran yapanın ihramı devam ettiği için, bir Kudüm tavafı yapar, ardından da farz tavafın sa’y’ini yaparsa, Bayram günlerinde yapacağı farz tavafdan sonra sa’y yapmaz.
2- Temettu Haccı yapanlar ise, bu sa’y ile Umre’yi tamamlamış olurlar. Tıraş olarak ihramdan çıkar ve tamamen helal duruma geçmiş olurlar.