Sa’y: Hac veya umre için yapılan bir tavaftan sonra, Mescid-i Haram’ın doğu tarafında bulunan Safa ile Merve tepeleri arasında Safa’dan başlayarak dört kere gidip üç kere gelmektir.
Resulullah(s.a.v) in sa’y’ı şöyle anlatılmaktadır: ”Resulullah(s.a.v) tavafı bitirip, Makam-ı İbrahim’in arkasında iki rekât namaz kıldı. Sonra hacer-i esvedi istilam etti. Peşinden de safa kapısından safa tepesine çıktı. Tepeye yaklaşınca:”Şüphesiz ki safa ile Merve Allah’ın şeairindendir” ayetini okudu. Ve Say’a Allah’ın başladığı (ayette) gibi(safa tepesinden) başlarız, diyerek Safa’dan başladı. Kâbe’yi görene kadar safa tepesinin üstüne çıktı. Sonra tekbir ve tehlil getirerek hamd etti ve peşinden: “Allah’tan başka ilah yoktur. Mülk onundur. hamd da ona aittir. O,birdir ve ortağı yoktur. O,vaadini yerine getirdi. Kuluna zafer verdi ve yalnız başına düşman hiziplerini yenilgiye uğrattı.”dedi. Bu arada dua etti ve duasını üç defa tekrarladı. Sonra buradan inerek Merve’ye doğru yürüdü. İki tepenin arasındaki vadiye (çukur bölge) inince hızlı bir şekilde yürüdü(remel yaptı). Bu bölgeden çıkınca Merve’ye kadar normal yürüyüşüne devam etti. Merve tepesinin üzerine çıktığında, Safa’da yaptıklarını burada da tekrarladı ve sa’y’ını (yedinci şavtın sonunda) Merve’de tamamladı.
Allah Teâlâ Kuran-ı Kerim’de şöyle buyurmaktadır.”Şüphe yok ki Safa ile Merve Allah’ın şiarlarındandır. Her kim beyt’i hacceder yahut umre yaparsa bunların arasında sa’y etmesinde bir beis yoktur.”(el-bakara,2-158)
Safa ile Merve arasında sa’y etmenin hükmü hakkında âlimler üç farklı görüş etrafında,toplanmışlardır. Şafii ve malikiler sa’yın haccın rükünlerinden biri olduğunu ve terk edenin haccının sahih olmadığını kabul etmişlerdir.
Aişe(r.a) şöyle demiştir.” Resulullah (s.a.v) Safa ile Merve arasında sa’y etmiştir. Müslümanlar da aynı şekilde sa’y ettiler. Böylece sa’y sünnet olmuştur.”Ömrüme yemin olsun ki: Allah Teala Safa ile Merve arasında sa’y etmeyenin haccını kabul etmez.”
Hanefiler, sa’yın haccın rükünlerinden olmayıp, vaciplerinden olduğuna hükmetmişlerdir.
Buna göre sa’yı bir özürden dolayı terk eden kimseye bir şey lazım gelmez. Özürsüz olarak terk eden kimsenin, üzerine haccın vaciplerini yerine getirmediği için kurban kesmek vacip olur.
Bu görüş sahipleri,”Safa ile Merve arasında sa’y yapmasında bir sakınca yoktur.”ayeti, onları tavaf edenler için bir günahın söz konusu olmadığını, ortaya koymaktadır. Ayetin ifade şekli, sa’yın rükün değil mubah olduğuna delalet etmektedir. Ancak, Resulullah(s.a.v)’ın “Onlar arasında sa’y yapması bunu bize vacip kılmıştır.”demektedirler.