SA’Y: Koşma, gayret gösterme, çalışma ve yürüme anlamına gelir.
SAFA: Mekke’nin doğusunda, Ebu kubeys dağının eteğinde Mescid-i Haram’ın kuzeydoğusunda, Merve’den daha yüksek ve Kâbe’ye daha yakındır.
MERVE: Mekke’de Kâbe’nin yanında bulunur. Parça taşlardan oluştuğu için Arapçada çakıl taşı anlamında Merve adı verilmiştir.
“Şüphesiz ki Safa ile Merve Allah’ın nişanelerindendir” (El-Bakara, 2/158)
Hac veya Umre esnasında Kâbe’nin tavafı yapıldıktan sonra, bu iki tepe arasında sa’y yapılır.
Sa’y’ın temeli, İsmail (a.s)’ın annesi Hacer’in su bulmak için bu iki tepe arasında koşturması olayına dayanır.
İbrahim(a.s) Allah’ın emri ile Hz. Hacer’i henüz bir bebek olan İsmail (a.s) ile birlikte hiçbir insanın ve suyun olmadığı bugünkü Harem’in yanına bıraktı. Yanlarında az miktarda su ve bir miktar yiyecek vardı. Bir süre sonra su ve yiyecek tükenmişti. Çocuk susuzluktan çırpınmaya başlamıştı. Hz. Hacer, birilerini görmek amacıyla biraz ileride bulunan Safa tepesine çıktı, etrafa bakındı, Ancak kimseleri göremedi. Buradan aşağı inerek karşı tarafta ki Merve tepesine doğru yürüdü. Merve tepesinde de kimseyi görmesi mümkün olmamıştı. Bunun üzerine tekrar Safa tepesine geri döndü ve bu gidiş gelişi yedi defa tekrarladı.
Sonunda ümidini yitiren Hz. Hacer oğlu İsmail (a.s)’ın yanına döndü ve orada bir su kaynağının akmakta olduğunu gördü. Allah Teâlâ, onlara zemzemle rızık vermiş. Böylece onlar Kâbe’nin bulunduğu yerin mamur hale gelmesine sebep olmuşlardır. Daha sonra tekrar buraya gelen Hz. İbrahim (a.s), Allah Teâlâ’nın emri ile İsmail (a.s) ile birlikte Kâbe’yi inşa etmişti. Cebrail (a.s) ona gelerek haccın ne şekilde yapılacağını öğretmişti. Böylece sa’y haccın bir parçası olarak kabul edilmiştir.
Hac veya Umre yapan kişi, Kâbe’yi tavaf ettikten sonra Makam-ı İbrahim’de iki rekât namaz kılar ve hacer-ül esved-i istilam ettikten sonra, Safa kapısından Safa tepesine çıkar. Kâbe’yi görecek kadar yukarı çıkılır. Sa’y esnasında kişinin, adımlarla bu iki tepeyi birleştirmesi gereklidir. İki tepe arasında tam olarak yürümeyen kimsenin sa’yı bunu tamamlayana kadar yerine getirilmiş sayılmaz. Sa’y Safa tepesinde başlar ve yedinci şavt sonunda Merve tepesinde son bulur.
Yedinci şavt sonunda, Merve’den Kâbe’ye yönelerek dua edilir. Bundan sonra ise tıraş olunup, ihramdan çıkılır.