Şer’i hüküm açısından hac; farz, vacip ve nafile olmak üzere üç çeşittir.
Belirli şartlara uygun olan Müslümanların, ömründe bir defa haccetmesi farzdır. Yükümlü olmadığı halde, haccetmeyi adayan kişinin bu adağını yerine getirmesi vaciptir. Öteki nafile ibadetlerde olduğu gibi, başladıktan sonra bozulursa, nafile haccın kazası da vacip olur. Farz ve vacip haricinde yapılan hac ise nafiledir. Hac ile yükümlü olmayan çocukların, yaptığı hac ile bir kişinin birinci den sonra adama(nezir) dışında yapacağı her hac nafiledir.
Yapılış şekli bakımından hac; ifrad haccı, kıran haccı ve temettu haccı olmak üzere üç çeşittir.
Hac ve umre, her biri tek başına yapılabildiği gibi, aynı yılın hac ayları içinde, her ikisi birbirine bağlı olarak da yapılabilir. Hac ayları içinde, hacdan önce umre yapıp yapmamaya, yapıldığı durumda umre ve haccın ayrı veya aynı ihramla yapılma durumuna göre hac, üç şekilde yerine getirilir.
- 1.İFRAD HACCI
İfrad haccı, umresiz yapılan hacdır. Sadece hac ibadeti yapıldığı için,”umresiz hac”, ismi verilmiştir. Hac ayları içinde, hacdan önce umre yapmayıp, sadece hac niyetiyle ihrama girerek hac görevini yerine getirenler, ifrad haccı yapmış olurlar.
Mikat sınırları içerisinde ikamet ediyor olsun, ya da olmasın, herkes ifrad haccı yapabilir.
- 2.TEMETTU HACCI
Temettu haccı, aynı yılın hac ayları içinde, umre ve haccı ayrı ayrı niyet ve ihramla yapmaktır. Hac ayları içerisinde, umre yapıp ihramdan çıkıldıktan sonra, aynı yıl hac içinde yeniden ihrama girip hac görevini de yerine getiren, uzak yerlerden gelen hacılar temettü haccı yapmış olurlar.
“Temettu” yararlanmak, istifade olmak anlamına gelir.
- 3.KIRAN HACCI
Kıran haccı, umre ve haccın her ikisine birlikte niyet edilerek aynı yılın hac ayları içinde umre ve haccın bir ihramda birleştirilmesidir. Hac ve umre tek ihramla yapıldığından “birleştirmeli hac” ismini almıştır.
Umre ve hacca ikisine birden niyet edilir. Umre yapılır, ihramdan çıkmadan aynı ihramla hac görevini yerine getiren Müslümanlar kıran haccı yapmış olurlar.
Hac çeşitlerinden hangisi yapılırsa yapılsın, hac görevi yerine gelmiş olur. Hac ibadetinde de fazilet, o biçim veya bu biçimde yapılmasında değil, görevi yerine getirirken gösterilen samimiyet, gayret, huzur, huşu ve ihlâs çok önemlidir.