YÜKÜMLÜLÜK ŞARTLARI
Hac ibadetini yerine getirmek için, Müslümanlık, akıl ve buluğ şartı yanında, hac yapmaya beden ve maddi imkânların da yeterli olması şarttır.
Ayrıca bir kimsenin hac ile yükümlü olması için bu şartlara ilave olarak, bu ibadeti yerine getirecek vakte de erişmiş olması gerekir. Belirtilen bu şartları taşıdığı halde, bu tarihten itibaren haccı yapmaya elverişli zaman bulamadan, yani hac mevsimine ulaşamadan ölen kimse, hac ile yükümlü olmadan ölmüş kabul edilir.
EDA ŞARTLARI
Haccın edası; yani hac yükümlüsü tarafından bizzat yerine getirilmesinin farz olması için bulunması gereken şartlara haccın edasının şartları denilir. Bu şartlar genel olarak şunlardır.
1- Sağlıklı olmak: Hanefi ve Maliki mezheplerine göre, sağlıklı olmayı hac yükümlüsü olmanın şartı olarak gördüklerinden buna göre sağlıklı olmayan kimseler hac yapmaya mükellef değildir. Bundan dolayı da vekil göndermeleri gerekli değildir.
2- Yol güvenliği: Hanefi ve Hanbelî mezheplerinde esas olan görüşe göre, yol güvenliğinin olması haccın edasının şartıdır. Şafii ve Maliki’ler ise, bu durumu yükümlülük şartları arasında görmektedir.
3- Arızi bir engel bulunmaması: Hapislik, tutukluluk veya yurt dışına çıkış yasağı bulunanlar gibi yolculuk için engel olan bir durumda hac mevsimine denk gelmesi durumunda eda yükümlülüğü gerçekleşmez.
4- Kadınlara özel iki şart:
Birinci durum: Kadınların tek başlarına uzak mesafeli yolculuk yapma yasağından kaynaklanan “Yanlarında eşlerinin veya bir mahremlerinin bulunması” şartıdır.
Hanefi mezhebine göre, hac yapabilmek için seferi olma hükümlerinin uygulanacağı bir mesafeyi kat etmek durumunda olan kadınlar tek olarak hac yolculuğuna çıkamazlar. Şafii mezhebinde ise kat edilecek yoldan ziyade, kadınların güvenliği ve yol emniyetini esas aldıklarından eş veya başka mahremi olması şart koşulmamış, bunun yerine kadınların bunu sağlayacak şeklindeki ağırlıklı görüş olarak, üç kadının bir grup oluşturmaları uygun görülmüştür.
İkinci durum: Vefat iddeti veya boşanma iddeti bekleyen kadınlar için beklemeleri gereken süreyi tamamlamış olmaları, Hanefi mezhebine göre eda şartı, öbür mezheplere göre ise yükümlülük şartıdır.
GEÇERLİLİK ŞARTLARI
Haccın geçerli olması için üç şartın bulunması gerekir. Bunlar: ihrama girmek, özel vakit ve özel mekân’dır. Bu şartlardan birinin eksik olması halinde hac geçerli olmaz.