İbadet maksadıyla hac mevsiminde Kâbe’yi ziyaret etmeye Hac denir. Hac mevsiminin dışında Kâbe ziyaret edilirse Umre adı verilir. Hac ibadeti İslam’ın beş temel şartından biridir. Farz-i ayn dediğimiz kuvvetli farzlardan olup, kitap ve sünnet ile sabittir.
Kitaptaki yeri Al-i İmran suresinin 97. ayetidir. Bu ayet’te Yüce Allah şöyle buyurmaktadır. “Azık ve binek yoluna gücü yeten her kimsenin o beyti hac etmesi, insanlar üzerinde Allah’ın hakkıdır. Farzdır. Kim ki bu farzı tanımazsa her halde Allah’ın ihtiyacı yoktur. O bütün âlemlerden müstağnidir.”
Hac, hac ayları denilen zaman dilimi içinde yapılan bir ibadettir. Hac ayları Hicri takvim’e göre Şevval ve Zilkade ayları ile Zilhicce ayının ilk on günüdür. Hac bu aylar içinde umresiz de yapılabilir, umre ile birlikte de yapılabilir. Haccın umresiz ya da umre ile birlikte yapılmasına haccın eda şekilleri denir.
Haccın zamanı, hac ayları diye isimlendirilen;”Şevval, Zilkade ve Zilhicce aylarıdır” ifadesi, “Hac belli aylardır” ( Bakara, 2/ 197) mealindeki ayetin bir açıklaması mahiyetindedir.
Hac görevi, ihrama girmek ile başlar. Bunun başlangıcı ise Şevval ayıdır. Bir kimse Şevval’de ihrama girip Zilhicce’nin 10. gününün akşamına kadar, haccın menasikini tamamlayabildiği için, bu aylara hac ayları denilmiştir.
Bu aylara hac ayları denmesinin sebebi, haccın ilk şartı olan ihramın ancak bu aylarda giyilmesinin öngörülmüş olmasıdır. Bu aylardan önce ihrama girmek, Hanefi ve Hanbelîlere göre mekruhtur. Bu konuda Buhari’nin İbn Abbas’tan rivayet ettiği şu hadis-i şerif Âlimlerin bu görüşlerinde etkili olmuştur. “Hac ayları dışında ihrama girmemek sünnettendir.”(Zuhayli, el-Fıkhu’l-İslami,3/64-65)
Şafiilere göre ise, hac ayları dışında alınan söz konusu ihram hac için değil, umre için geçerli olur. Çünkü “Hac belli aylardır” ayeti, hac için belirlenmiş aylar dışında ihrama girilemeyeceğini ifade etmektedir.
Umre, belirli bir vakte bağlı olmaksızın, usulüne göre ihrama girdikten sonra tavaf ederek Kâbe’yi ziyaret etmek ve diğer bazı dini görevleri yerine getirmek suretiyle yapılan ibadettir.
HAC İLE UMRE ARASINDAKİ FARKLAR
- Umre’nin belirli bir vakti yoktur.
- Umre’nin Arafat ve Müzdelife vakfeleri yoktur.
- Umre’de Cem-i Takdim ve Cem-i Tehir yoktur.
- Umre’de şeytan taşlama yoktur.
- Umre’de Kudüm Tavafı ve Veda Tavafı yoktur.
- Umre’de kurban kesmek yoktur.